کتاب روش عملیاتی تحلیل گفتمان اثر حسن بشیر انتشارات سروش

«به دلیل اهمیت گفتمان، عصر کنونی را می توان «عصر گفتمان» و «عصر تحلیل های گفتمانی» نامید. عصر خروج از متن و حضور مداوم در فرامتن است. عصر کشف ناگفته های پنهان از لابه لای متون اجتماعی است. و بالاخره عصر کشف معناها در هزارتوی پیچیدگی های پارادایم های گفتمانی است.
«گفتمان» گفتمان عصر جهانی شدن است. پارادایمی است که فراتر از حجم ملی و منطقه ای، معنا یا معناهای خود را در سطح جهانی گسترش می دهد و به دنبال ایجاد پیوستگی های مداوم، همپوشانی های وسیع، همگرایی های ممتد و چسبندگی دائم است. گفتمان عرصه ظهور معناهایی است که بخشی از آن در صراحت کلمه و بیشتر آن در ابهام جملات و گزاره ها نهفته است. این نهفتگی معنایی نیازمند کشف و مکاشفه و شهودی فراتر از روش های ترکیبی در تحلیل متن اجتماعی است.
در چنین شرایطی، کشف گفتمان خود نیازمند گفتمانی دیگر است که بتواند معنای آن را ترسیم کند. این سلسله متصل به هم گفتمانی یکی دیگر از ویژگی های «عصر گفتمان» است. در حقیقت هیچ گفتمانی بدون درک و فهم گفتمان های دیگر قابل قرائت و شناختن نیست. و همین جاست که می توان گفت «عصر گفتمان» «عصر مطالعات میان رشته ای» است. عصری که دیگر، نمی توان بر روی یک متن و یک قرائت و یک حوزه علمی برای شناخت و تحلیل فرایندهای اجتماعی متکی شد. این حقیقت یک حقیقت ساده، بسیط و بدیهی نیست. حقیقتی پیچیده و متراکم است که بدون فهم عمیق آن نمی توان به کنه آن دست یافت. به همین دلیل است که یکی از مهم ترین ویژگی های پیچیده عصر جهانی شدن، ظهور مفهوم گفتمان و خلق گفتمان ها در سطوح مختلف است.»
این استاد ارتباطات در تشریح اهداف اصلی نگارش این کتاب آورده است: «اول: آن چه تا کنون در مورد گفتمان و به ویژه تحلیل گفتمان گفته شده است، بیش از آن که روشنگری این حوزه علمی را افزایش دهد، بر ابهام آن افزوده است. گویی آن چه در مورد گفتمان و تحلیل آن گفته شده، خود نیازمند یک گفتمان تبیینی دیگری است. طرح این موضوع، نه به معنای تقلیل گرایی و یا تشکیک در ارزشمند بودن برخی از آن چه در این زمینه به نگارش درآمده، بلکه بدین لحاظ مورد تاکید قرار گرفته است که طبق تجربه و مطالعات و ارزشیابی های مداوم نگارش های متنوع در این زمینه، نتوانسته اند فهمی متناسب و متجانس از گفتمان و روش تحلیل گفتمان با رویکرد بومی ارائه دهند.
دوم: عامل فوق الذکر خود بزرگترین دلیل تولید متنی جدید در این زمینه شد. اما مساله به همین جا خاتمه نمی یابد. نگارنده با پیشنهاد «روش عملیاتی تحلیل گفتمان» با نام «روش پدام» معتقد است که می توان با روش پیشنهادی به شکل متقن، دقیق و عملی گفتمان ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد و معناهای آشکار و پنهان آنها را درک و تبیین کرد.»